Ganga 2. júlí 2011.

Fámenn er góðmenn ganga var farin yfir Fjarðarheiði hinn 2. júlí 2011 á vegum Göngum Göngum hópsins til að vekja athygli á erfiðum samgöngum um Fjarðarheiði. Af því tilefni þykir mér við hæfi að setja á blað hugleiðingu um málefnið. Eins og flestir vita kemur bílferjan Norræna að höfn á Seyðisfirði á sumrin með mikin fjölda ferðamanna sem ferðast um landið og eyðir hér miklum gjaldeyri (ef þeir hafa ekki keypt ódýrar aflandskrónur). Sömuleiðis fara margir með ferjunni erlendis (og sólunda gjaldeyri ). Þetta eykur umferð um Fjarðarheiði töluvert þar sem í meðalferðum eru ca. 300 farartæki með ferjunni. Þá má gera ráð fyrir að sama tala fari út með henni hverju sinni. Allt er þetta lýðum ljóst, en eflaust eru þeir færri sem leiða hugan að því að mikill fiskur er fluttur út með ferjunni á öllum tímum ársins. Við Seyðfirðingar höfum um langt árabil barist fyrir jarðgögnum á milli Seyðisfjarðar og Héraðs. Við gerðum þau regin mistök að ætla að vera í samfloti með nágrönnum okkar í Fjarðarbyggð á sínum tíma með kröfur um jarðgögn og leiddi það til þess að við lentum "aftur fyrir í röðinni" í baráttunni fyrir jarðgöngum. Það var því með tár á hvarmi sem við hofðum á viðtöl í sjónvarpi við Ólafsfirðinga þegar Héðinsfjarðargögn voru opnuð og menn sögðu sem svo: " Jú, jú þetta er ágætt. Ég get kannsi litið til pabba í kaffi oftar". Það er erfitt fyrir íbúa kaupstaðar sem býr við erfiðar samgöngur, sem oft valda því að ekki er fært heilu sólarhringana og jafnvel allt upp í viku að horfa upp á það að jarðgöng séu sprend og boruð þar sem þeirra er greinilega ekki eins rík þörf. Í okkar huga snýst þetta um rétta forgangsröðun út frá einangrun. Við bendum líka á það að slíka gangagerð mætti fjármagna með vegtollum. Hér er mjög mikil umferð innlendra og erlendraferðamanna og myndi slík gangagerð ekki vera ýkja lengi að borga sig upp.

Skaftfell

Nokkrar staðreyndir vegna viðtals sem verður til sýningar í Skaftfelli-Menningarmiðstöð Seyðisfirði.  Langalangafi minn hét Sigurður Bjarnason, fæddur á Þykkvabæjarklaustri árið 1821. Kona hans var Gróa Einarsdóttir 1824-1907. Þau áttu 13 börn. Meðal barna þeirra voru þeir Einar Sigurðsson langafi minn bóndi að Holtahólum  (kona hans var  Guðrún Eiríksdóttir fædd 1863 dáin 1927 (Þeirra sonur Bjarni Einarsson afi minn) og Bjarni  Þorgeir Sigurðsson, nefndur Skaftfell. Bjarni Þorgeir Sigurðsson, gullsmiður, reisti árið 1907 húsið að Austurvegi 42, Seyðisfirði, sem kallað var Skaftfell eftir honum (Hann tók nafnið upp eftir að hann byggði húsið). Hann rak gullsmíðaverkstæði í kjallara hússins, en jafnframt var þar rekið gisti og veitingahús. Segir um þetta í Húsasögu Seyðisfjarðar: „ Bjarni Þ. Sigurðsson byggði hið stórglæsilega hús Skaftfell og bjó þar ásamt konu sinni Þorgerði og tengdadóttur Rósu Vigfúsdóttur saumakonu. Bjarni rak gullsmíðaverkstæði í kjallaranum. Rósa stundaði fatasaum og saman ráku þau ásamt Þorgerði veitinga og gistihús. Í blaðaauglýsingu frá 1911 má einnig sjá að Guðmundur W. Kristjánsson og seinna Jón Benjamínsson ráku úrsmíðaverkstæði í húsinu. Oft mun hafa verið glatt á hjalla í Skaftfelli á þessum árum og er þessi lausavísa til vitnis þar um:

• Skemmtilegt er í Skaftfelli    
• Skelfileg undur af kvenfólki                                                          
• en eins og jafnan á jörðinni                                                          
• jafn margri úlfar í hjörðinni“   tilv. lýkur. 

Fram kemur í húsasögunni að Bjarni Þorgeir Sigurðsson, Skaftfell, missti húsið árið 1918 og að áður en það gerðist hafði hann tekið við stöðvarstjóraembætti í Fjarðarseli. Rekja má það áfram í húsasögunni að Bjarni flutti á loftið í stöðvarhúsinu en hafðist þar ekki við fyrir hávaða frá vélunum og byggði sér þá hús hinum megin árinnar og kallaði Bjarmaland. Ennfremur kemur fram að jafnframt stöðvarstjóraembættinu hafi Bjarni haldið áfram að sinna gullsmíðinni og að þannig hafi trúlofunarhringar og annað skart orðið til í Bjarmalandi. Allmörgum árum áður en þetta gerist sem á undan er fjallað um var Bjarni Einarsson frá holtahólum á Mýrum í Austur-Skaftafellssýslu ungur að árum sendur austur á Seyðisfjörð. Rakst undirritaður á nafn hans í manntalsbókum og var hann þá skráður lausamaður til húsa hjá einhverjum af föðurbræðrum sínum á Vestdalseyrinni, en nokkrir af frændum hans höfðu komið sér fyrir þar (Magnús á Fossi/Jón faðir Vilmundar Landlæknis o.fl.) Ekki er mikið vitað um sögu Bjarna Einarssonar afa míns annað en það sem finna má í opinberum bókum og elstu menn rámar í af frásögnum enn eldri genginna manna. Af því verður ráðið að hann kynntist ömmu minni Ragnhildi Jónsdóttur hér á Seyðisfirði og voru þau gefin saman af bæjarfógeta á Seyðisfirði árið 1915. Til ferkari fróðleiks má geta þess að amma var þá vinnukona eða framreiðslustúlka á Hótel Seyðisfirði.  Afi lærði gullsmíði hjá föðurbróður sínum Bjarna Þorgeiri Sigurðssyni, þeim sem lýst var hér á undan, sem bar viðurnefnið Bjarni Stóragull og fyrir vikið fékk afi minn viðurnefnið Bjarni Litlagull. Ég fann þess einhver merki við athugun mína í fasteignabókum að afi og amma hefðu búið á nokkrum stöðum inni í kaupstaðnum sín búskaparár á Seyðisfirði. Ég velti því fyrir mér hvort þau hafi í einhvern tíma búið í Fjarðarseli 6, sem kallað var Síbería fyrir það hversu kalt var í húsinu. Ástæða þeirra vangavelta er sú að afi mun hafa tekið þátt í byggingu Fjarðarselsvirkjunar og var m.a. titlaður vélgæslumaður á tímabili en húsið Síbería var einmitt byggt handa vélgæslumönnum við rafstöðina árið 1915 sama ár og afi og amma giftu sig hjá fógeta. Um það verður ekkert staðhæft hér en hitt er víst að fyrstu þrjá strákana sína af sjö áttu þau hér á Seyðisfirði og fluttu síðan til Reykjavíkur einhvern tíma á árabilinu 1921 til 1922. Jafnframt þessum störfum sínum vann afi sem verkstjóri hjá rafveitunni á þessum árum. Var þar til þess tekið að hann hefði verið duglegur að koma sér hjá „smærri verkum“ (munnleg heim. Jón Halldór Bjarnason). Eftir að afi Bjarni flutti frá Seyðisfirði fór hann ásamt fjölskyldunni til Reykjavíkur og bjó þar til dauðadags. Hann mun hafa starfað hjá Jóni Sigmundssyni gullsmið og eflaust liggur eitthvað eftir hann af smíðisgripum eins og gerist og gengur um gullsmiði en hann kembdi ekki hærurnar og lést langt fyrir aldur fram árið 1943 aðeins 52 ár gamall. Faðir minn Bjarni Þorgeir Bjarnason er heitinn í höfuðið á Bjarna frænda sínum Þorgeiri Sigurðssyni Skaftfell. Hann lærði gullsmíði (hjá Jóni Dalmannssyni). Pabbi fluttist austur í Árnanes á Mýrum og hóf þar búskap jafnframt því að smíða úr gulli. Hann fluttist síðar til Reykjavíkur og rak gullsmíðaverkstæði fyrst að Bergstaðastræti 3, þá á Laugavegi 28 og loks að Hverfisgötu 49 allt í Reykjavík undir nafninu Gullsmiðir Bjarni og Þórarinn s.f.. Sigurður Gísli Bjarnason bróðir hans lærði einnig gullsmíðar og vann lengst af sjálfstætt en hafið aðstöðu á verkstæðinu hjá föður mínum. Jón Halldór Bjarnason, bróðir minn lærði gullsmíði hjá föður okkar. Hann vann fyrstu árin eftir að hann lauk námi hjá Gullsmiðum Bjarna og Þórarni en flutti síðan austur á Höfn í Hornafirði og rak þar gullsmíðaverkstæði og verslun samhliða sjómennsku.  Hann keypti Gullsmiði Bjarna og Þórarinn s.f. af erfingjum Þórarins Gunnarssonar þegar Þórarinn lést. Jón rak verkstæðið áfram á Hverfisgötunni um nokkurra ára skeið, en flutti það suður í Kópavog. Hann keypti síðar verslun á Strandgötu í Hafnarfirði þar sem hann rekur nú jafnframt gullsmíðaverkstæði undir nafninu Nonni Gull en á firmanafnið Gullsmiðir Bjarni og Þórarinn s.f. Þess má geta hér að allir afkomendur Jóns Halldórs eru kenndir við Gull á Höfn í Hornafirði enn þann dag í dag og lengi vel vorum við Bjarnabörn alltaf kölluð Gull, sbr. Nonni Gull, Ranka Gull, Lalli Gull, Svava Gull og Bjarni Gull á Höfn. Afi Bjarni fór að vinna hjá Rafveitunni þegar hann kom suður og sömuleiðis sonur hans Guðjón Steinar Bjarnason föðurbróðir minn. Þegar börn Guðjóns voru að gera upp dánarbú hans fundu þau uppi á hálofti skilti sem Bjarni Einarsson hefur væntanlega byrjað að skera út en aldrei fullklárað og hefur væntanlega átta að hanga yfir dyrum gullsmíðaverkstæðis hans einhvern daginn. Það hangir nú uppi á vegg á gullsmíðaverkstæði Jóns bróður míns í Hafnarfirði.  

Seyðisfirði, 9. júní 2011.  

Af Fjarðarheið á fyrri öldum. Úrdráttur úr lengri frásögn af ferð yfir Fjarðarheiði 1894.

Héraðsmenn versluðu nær eingöngu við Seyðisfjörð áður fyrr. Þó var oft erfitt yfirferðar yfir Fjarðarheiði og leið varla sá vetur að ekki yrði einhver úti á Fjarðarheiði. Árið 1894 var Pétur Pétursson, vinnumaður hjá Jóni föður Þorsteins. Var hann sendur að vetrarlagi til Seyðisfjarðar til að selja rjúpur og var samferða manni að nafni Steindór. Þegar þeir ætluðu að fara aftur frá Seyðisfirði niður í Hérað skall á bylur. Ákváðu þeir þá að snúa við niður í Seyðisfjörð og fengu þar gistingu að Fjarðarseli. Voru þeir veðurteftir þar í tvær vikur. Þegar þeir héldu síðan heim ásamt tveimur öðrum mönnum lentu þeir í miklum hrakningum og þurftu þeir að grafa sig í fönn. Komust þeir loks til byggða eftir þriggja vikna brottför en einn maðurinn varð úti og fannst þegar ísa leysti undir Eyvindarárbrúnni.

Göngum göngum ganga 8. janúar 2011

Þá er lokið Göngum göngum göngu 2011. Gangan var fremur fámenn að þessu sinni. Mun það aðallega hafa stafað af því hversu vond færð hefur verið undanfarna daga á heiðinni (ófært raunar í 3 daga samfellt). Einnig hefur veður verið leiðinlegt með stormi og mikilli NA-átt.
Besta veður var til göngu upp að skíðaskála í Stafdal en rok og skafrenningur á háheiðinni og var því valið að ganga upp í skála og ljúka göngu að þessu sinni þar. Snjóþekja var á veginum en lúmsk hálka og tók gangan u.þ.b. tvær klukkustundir að þessu sinni.
Gangan vakti athygli nú þar sem RÚV hafði veður af henni og tengdi fréttum af færð almennt á landinu.

Fyrirhuguð göngum göngum ganga fyrir jarðgöngum undir Fjarðarheiði

Líklegt er að næstkomandi laugardagur 8. janúar 2011 verði tekinn undir Göngum Göngum Göngu. Tæplega verður gengið alla leið yfir heiðina vegna færðar og ástands á veginum. Hefur skapast sú hefði við þær aðstæður að lagt hefur verið upp frá Herðubreið og gengið sem leið liggur upp í skíðaskálann í Stafdal. Ýmist hafa göngumenn síðan þegið bílfar eða gengið til baka. Þetta er nokkuð stíf ganga og tekur vel á jólasteikinni. Skorað er á sem flesta að mæta í gönguna og ekki síður að koma á framfæri á einn eða annan hátt nauðsyn þess að lögð verði jarðgöng undir Fjarðarheiði til að koma Seyðisfirði í almennilegt vegasamband við umheiminn.

Þjóðvegur eitt til og frá Evrópu liggur um Seyðisfjörð. Fjarðarheiðin er verulegur þrándur í götu þeirra sem vilja eiga eðlileg samskipti við frænd- og vinaþjóðir okkar austan Atlandsála. Miklir flutningar fara um Seyðisfjarðarhöfn til og frá landinu. Það er því fyrsta vers til að auðvelda inn og útflutning um höfnina að koma á almennilegu vegasambandi. Mörg og mikilvæg rök hníga að þessari framkvæmd.  Nægir þar til viðbótar að nefna að Farðarheiði hefur um aldir verið hinn vesti farartálmi og margir orðið þar úti á erfiðum vetrarferðum. Þá eru ótalin öll alvarleg bílslys sem þar hafa orðið og hafa leitt til heilsutjóns, örkumla og jafnvel dregið menn til dauða. Málið er því grafalvarlegt og víður vegur frá því að ástandið geti talist ásættanlegt þó áratugur sé nú liðnn af 21. öldinni.

Kiljan og sígarettur í lausu.

Kiljan hefur verið á rölti um Þingholtin í síðustu þáttum. Af því tilefni rifjaðist upp fyrir mér að á árabilinu 1954-1960 þegar ég átti heima að Bergstaðastræti 17 var ég sendur í búð sem var svo sem eins og einni götu neðar en Bergstaðastrætið. Leiðbeiningarnar sem ég fékk (5 ára gamall) voru þær að ég ætti að fara út og labba yfir bílastæðið í átt að Bernhöftsbakaríi og niður þá götu alveg niður á horn þá sæi ég búðina. Mér voru fengnir peningar og sagt að ég ætti að fá 2 lítra af mjólk á mjólkurbrúsann og 3 sígarettur í lausu. Ég þuldi þetta fyrir mér á leiðinni minnugur sögunnar um axlabönd handa Óla/borð og fjóra stóla. Þetta gekk vandræðalítið fyrir sig og þegar ég kom í búðina bað ég um 2 lítra af mjólk og 3 sígarettur í lausu lofti. Spurning hvenær farið verður að selja sígarettur aftur í lausu eins og verðlagið er orðið.

Grein fengin að láni hjá RUV. Í þágu baráttunnar fyrir gögnum undir Fjarðarheiði

Fyrst birt: 05.08.2010 18:22 GMT

Síðast uppfært: 05.08.2010 19:59 GMT

Mikil umferð um hættulegan veg

Á Fjarðarheiði í dag.

Euro RAP dæmdi veginn um Fjarðarheiði einn hættulegasta veg landsins fyrir tveimur árum og þykir Seyðfirðingum úrbætur ganga hægt. Mikil umferð er um veginn enda er hann eina tenging íslenskra vega við vegakerfi Evrópu.

Fimmtudagsmorgnar eru engir venjulegir morgnar á Fjarðarheiði. Í morgun fóru næstum níu hundruð bílar yfir heiðina og var hver fermetri malbiks vel nýttur. Bílarnir koma úr Norrænu en ferðir hennar til Seyðisfjarðar gera það að verkum að Fjarðarheiði er skilgreind sem hluti af þjóðvegakerfi Evrópu, eða svokallaður TERN vegur líkt og hringvegurinn og nokkrir aðrir vegir hér á landi.

En þó að vegurinn um Fjarðarheiði sé malbikaður þykir hann mjór og hættulegur. Eftir slæma útreið Hvalfjarðarganga í nýlegri skýrslu hafa Seyðfirðingar dustað rykið af slysaskýrslu EuroRap frá árinu 2008. Þar var Fjarðarheiðin dæmd einn hættulegasti hluti af svokölluðum Tern-vegum á Íslandi. Bæjarstjórn Seyðisfjarðar vill minna á að vegurinn yfir Fjarðarheiði hafi komið illa út; hliðar vegarins fái aðeins tvær stjörnur af fimm fyrir öryggi. Í skýrslunni sé bent á að vegurinn yfir Fjarðarheiði sé mjög hár og brattir fláar á honum nánast alla leið. Á sérstöku slysakorti Euro RAP sem byggt er á slysasögu fái Fjarðarheiði aðeins eina stjörnu. Leiðin sé með öðrum orðum skilgreind sem einn hættulegasti vegur landsins.

Seyðfirðingar telja að vegna þess hve vegurinn liggur hátt séu jarðgögn eina lausnin til framtíðar. Á veturna er Fjarðarheiðin mjög erfið í hálku og það þekkja þeir sem þurfa að flytja vörur um heiðina. Sigfinnur Mikaelsson, framkvæmdastjóri Smyril Blue Line, bendir á að Fjarðarheiðin sé eina tenging íslenskra vega við vegakerfi Evrópu og að vegna þess hve vegurinn liggur hátt séu jarðgöng eina lausnin.

 

[e-mail]

Með lögum....

Einhverju sinni þegar enn var eitthvað sem hét nætursala var sjoppa upp við Geitháls. Seinna frétti ég að merkismaðurinn Eyþór Þórisson hefði rekið þessa greiðasölu. Það er allt önnur ella og kemur sögu þessari ekki við. Við Skari heitinn vinur minn vorum á rúntinum á Skoda Oktavía, sem pabbi hans hafði fundið handa honum og sprautað og gert eins og nýjann. Rúntuðum við um kvöldið og fórum inn á Hallærisplan og kíktum á píur eins og þá var alsiða. Þegar liða tók á nóttina ákváðum við að fara upp að Geithálsi og fá okkur eitthvað í svanginn. Eyþór hefur eflaust haft svið á boðstólum þó að ég geti ekki sagt að ég muni það fyrir víst. Þegar við höfðum satt sárasta hungrið og slökkt þorstann fórum við út og komum okkur fyrir í Skódelakkinum. Lýsing var ekki allt of góð á planinu fyrir utan "veitingastaðinn", en tjörubornir ljósastaurar á stangli. Sem við erum að aka út afleggjarann frá Geithálsi sjáum við bílljós nálgast í nokkurri fjarlægð. Óskar ákveður að fara í spyrnu við hina aðvífandi bifreið og stendur Skódann í botn, en ég er á útkíkkinu. Hinn bíllinn sem var á ferðinni dró mjög á okkur til að byrja með en síðan jafnaðist leikurinn nokkuð fyrst um sinn. Óskar stóð pinnann í botni og náði 100 km hraða og enn jókst hraðinn og bilið óx á milli bifreiðanna. Eftir litla stund jók þó hin bifreiðin hraðan og dró mjög á okkur. Óskari stóð ekki á sama og spurði mig hvaða tegund af bifreið þetta væri eiginlega sem hefði þessa einstöku aksturseiginleika. Ég mændi út í sortann og sá ekki vel hvaða kaggi þarna var á ferðinni fyrr en hann renndi upp að hliðinni á okkur og þá kom svarið: ..eigi veit ég það svo gjörla en hitt veit ég að á hlið hans stendur skýrum stöfum - með lögum skal land byggja. Í því fóru sírenur í gang og upphófst ljósagangur mikill og hægðist við það mjög ferð okkar.

Helvítis maðurinn........

Einu sinni sem oftar fórum við Ísleifur Tómasson vinur minn austur í sveitir á sveitaball. Þetta var einhvern tíma hinum megin við síðustu aldamót (1974 sennilega). Ferðinni var heitið að Heylæk í Fljótshlíð hvar fjölskylda hans átti jörð. Sveitaball var í sigtinu á Hvolsvelli og af því tilefni höfðum við eins og svo oft áður fengið lánaðan Landroverinn hjá Tómasi pabba hans Ísleifs. Ég var vanur að aka um á Ford Capri ´71 árg. og fannst því ferðalagið yfir Hellisheiðna frekar langdregið. Ísli ók á sínum 40 km hraða á klst. og vissi ég reyndar aldrei hvort bílinn komst mikið hraðar en þetta var eins og Krúskontról þeirra tíma 40 km/klst. og ekki fet hraðar. Við spjölluðum saman á leiðinni eins og okkar var vandi. Ég talaði og hann hlustaði. Eitthvað skaut hann inn setningu og setningu en hugur hans var við aksturinn eins og vonlegt var á þessari líka ferðinni. Ég reykti á þessum árum og Ísli líka. Þar sem við sátum þarna í bílnum og spjölluðum lét ég dæluna ganga og keðjureykti á meðan Ísleifur einbeitti sér að akstrinum og dásamaði materialið og fegurð lífsins. Ferðin tók um það bil 3 klst. og enn var blaðrað og ég sat og reykti og Ísleifur varð stöðugt þyngri á brúnina og sagði þeim mun færra, sem lengra leið á ferðina. Þegar við loksins komum í hlaðið á Heylæk sagði hann stundarhátt, en meira eins og við sjálfan sig en mig: " Helvítis maðurinn - tímir ekki að gefa mér sígarettu!" 

Gengistrygging lána dæmd ólögmæt. Hvert verður framhaldið?

Undirritaður sendi sínum ágæta viðskiptabanka fyrir margt löngu bréf og krafðist þess að höfuðstóll bílaláns yrði endurreiknaður með vísan til 13. og 14. gr. laga um verðtryggingu lána. Svar kom frá lögfræðideild bankans með mikilli umvöndun. Ég skyldi nú bíða rólegur og sjá hver niðurstaða Hæstaréttar yrði í málum af sama toga og mitt. Þetta væri nú að mér var látið skiljast tómt píp í mér að lánin væru kólólögleg að mestu leyti. Nú er komið í ljós að þessi mín meining var rétt að mestu leyti þ.e. að vertrygging á lánum má engan veginn vera háð öðru en ákvörðunum Seðlabanka Íslands þar um og hana nú. En þá er komið babb í bátinn. Í millitíðinni notfærði ég mér eins og svo margir aðrir möguleikan á að breyta mínu ágæta láni í íslenskar krónur með vaxtaákvörðun Seðlabanka og lækkaði þar með höfuðstól lánsins að nokkru. Reynir nú á það hvort loforð sem birt voru á heimasíðu míns ágæta banka (og greiðslur mínar með margvíslegum fyrirvörum af láninu) um að ég myndi eftir sem áður njóta réttar míns á grundvelli dómsniðurstöðu HR standist. Alveg treysti ég mínum ágæta viðskiptabanka miðað við fyrri framkomu til að svíkja þetta léttvæga loforð. Nú er að bíða og sjá til hvernig fer við næstu afborgun en ég held að ég hafi misst eina afborgun í lúkurnar á mínum ágæta viðskiptabanka núna um miðjan mánuðinn. Bendi ég þeim sem reka hér inn nefið á að þeir eiga væntanlega skaðabótakröfu á lánveitanda hafi þeir verið látnir ofborga af svokölluðum myntkörfulánum.